Giá trị xuất khẩu yến sào Việt Nam hiện nay ra sao?

Yến sào từ lâu đã được xem là một trong những loại thực phẩm cao cấp, giàu giá trị dinh dưỡng và được ưa chuộng tại nhiều quốc gia, đặc biệt là các thị trường châu Á. Với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và vị trí địa lý thuận lợi, Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có tiềm năng lớn về sản xuất và xuất khẩu yến sào.

Tuy nhiên, trên thực tế, giá trị xuất khẩu yến sào Việt Nam hiện nay vẫn chưa tương xứng với tiềm năng đó. Vì sao lại như vậy? Ngành yến sào Việt đang đứng ở đâu trên bản đồ thế giới? Và đâu là hướng đi để ngành này phát triển bền vững, vươn ra thị trường quốc tế? Hãy cùng phân tích toàn diện trong bài viết dưới đây.

1. Ngành yến sào Việt Nam – Tiềm năng chưa được khai thác đúng mức

1.1 Điều kiện tự nhiên lý tưởng

Việt Nam có bờ biển dài hơn 3.200 km, khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều – môi trường sống lý tưởng cho chim yến sinh trưởng và phát triển. Đây là lợi thế tự nhiên mà không phải quốc gia nào cũng có.

Tính đến năm 2023, Việt Nam có khoảng 24.000 nhà nuôi yến, phân bố tại hơn 40 tỉnh thành, trong đó tập trung nhiều nhất tại các tỉnh Khánh Hòa, Bình Thuận, Kiên Giang, Sóc Trăng và Bạc Liêu. Sản lượng yến sào đạt trung bình khoảng 150–170 tấn mỗi năm, chủ yếu từ yến nhà.

1.2 Yến sào Việt có chất lượng cao

Tổ yến Việt Nam được các chuyên gia đánh giá cao về:

• Mùi thơm tự nhiên, nhẹ nhàng

• Màu sắc trắng ngà, không dùng chất tẩy

• Kết cấu chắc, ít lẫn tạp chất

• Hàm lượng protein và axit amin cao

Nhiều thương hiệu yến của Việt Nam đã đạt tiêu chuẩn quốc tế và từng bước xuất hiện tại các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc.

2. Giá trị xuất khẩu yến sào Việt Nam hiện nay

2.1 Kim ngạch xuất khẩu còn khiêm tốn

Mặc dù có sản lượng lớn và chất lượng tốt, nhưng theo số liệu từ Bộ NN&PTNT, trong năm 2023, giá trị xuất khẩu chính ngạch của yến sào Việt Nam chỉ đạt khoảng 2,3 triệu USD, chiếm một phần rất nhỏ so với tổng giá trị xuất khẩu nông sản của cả nước.

Lý do chính là vì phần lớn yến sào Việt được tiêu thụ nội địa hoặc xuất qua đường tiểu ngạch. Việc thiếu quy hoạch, thiếu thương hiệu quốc gia và vướng rào cản pháp lý khiến tiềm năng chưa được khai thác đúng mức.

2.2 Bước ngoặt từ thị trường Trung Quốc

Tháng 11/2022, Việt Nam và Trung Quốc ký Nghị định thư về xuất khẩu tổ yến chính ngạch, mở đường cho ngành yến sào tiếp cận thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới.

Tính đến giữa năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu chính ngạch những lô tổ yến đầu tiên sang Trung Quốc, mở ra triển vọng tăng trưởng vượt bậc cho kim ngạch xuất khẩu. Trung Quốc hiện tiêu thụ hơn 300 tấn tổ yến mỗi năm – tương đương 80% nhu cầu toàn cầu – là thị trường chiến lược số 1 của ngành yến sào Việt Nam.

3. Thị trường yến sào Việt Nam trên bản đồ thế giới

3.1 Thị trường tiêu thụ chính

Ngoài Trung Quốc, yến sào Việt Nam còn được xuất khẩu sang các thị trường sau:

• Nhật Bản: Ưa chuộng sản phẩm tinh chế, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng

• Hàn Quốc: Đòi hỏi chất lượng cao, mẫu mã đẹp

• Mỹ và Úc: Mới bắt đầu thâm nhập, chủ yếu phục vụ cộng đồng người Việt

• Singapore, Malaysia: Các nước Đông Nam Á có mức tiêu thụ yến sào tăng nhanh

Tuy nhiên, tỉ lệ xuất khẩu chính ngạch vẫn còn thấp do nhiều doanh nghiệp chưa đủ điều kiện pháp lý, chưa đầu tư mạnh vào tiêu chuẩn quốc tế.

3.2 So sánh với các đối thủ lớn

• Indonesia: Quốc gia dẫn đầu thế giới về xuất khẩu yến sào, chiếm hơn 60% thị phần toàn cầu.

• Malaysia và Thái Lan: Có hệ thống kiểm soát chất lượng chặt chẽ, thương hiệu mạnh.

=> Việt Nam cần đẩy mạnh thương hiệu quốc gia, nâng cao năng lực sản xuất và kiểm soát chất lượng để cạnh tranh sòng phẳng.

4. Những rào cản đang kìm hãm ngành yến sào Việt

4.1 Thiếu quy hoạch và chính sách đồng bộ

• Nhiều nhà nuôi yến chưa được cấp phép, không có mã số vùng nuôi.

• Chưa có quy định thống nhất về chất lượng tổ yến, gây khó khăn khi xuất khẩu.

4.2 Hệ thống chế biến chưa đồng bộ

• Chủ yếu xuất thô, chưa có nhiều sản phẩm chế biến sâu như nước yến, thực phẩm bổ sung.

• Thiếu nhà máy đạt chuẩn quốc tế để phục vụ xuất khẩu số lượng lớn.

4.3 Thị trường trong nước chưa được bảo vệ tốt

• Hàng giả, hàng nhái tràn lan gây mất niềm tin người tiêu dùng.

• Thiếu kênh phân phối chuyên nghiệp và thông tin minh bạch.

5. Giải pháp nâng cao giá trị xuất khẩu yến sào

5.1 Tăng cường xuất khẩu chính ngạch

• Hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ pháp lý, vùng nuôi, truy xuất nguồn gốc.

• Đàm phán thêm với các thị trường tiềm năng như Hàn Quốc, Nhật Bản, UAE…

5.2 Phát triển sản phẩm chế biến sâu

• Chuyển dịch từ xuất khẩu tổ yến thô sang nước yến, yến chưng sẵn, thực phẩm chức năng từ yến.

• Tạo giá trị gia tăng cao và kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm.

5.3 Xây dựng thương hiệu yến sào quốc gia

• Đưa yến sào Việt Nam thành sản phẩm chủ lực quốc gia như gạo ST25, cà phê Trung Nguyên.

• Tổ chức quảng bá tại hội chợ quốc tế, các sự kiện thương mại lớn.

6. Triển vọng tương lai: Đạt 1 tỷ USD không còn là giấc mơ

Với sản lượng lớn, chất lượng tốt và thị trường rộng mở, ngành yến sào Việt Nam hoàn toàn có khả năng đạt kim ngạch xuất khẩu 1 tỷ USD trong 10 năm tới nếu được đầu tư đúng hướng.

Điều này không chỉ giúp người nuôi yến cải thiện thu nhập, mà còn góp phần đa dạng hóa mặt hàng xuất khẩu, nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế.

Kết luận

Giá trị xuất khẩu yến sào Việt Nam hiện nay đang ở giai đoạn chuyển mình – từ nền sản xuất nhỏ lẻ sang ngành hàng xuất khẩu tiềm năng mang lại ngoại tệ lớn. Tuy nhiên, để tận dụng được lợi thế này, cần có quy hoạch rõ ràng, cơ chế hỗ trợ đồng bộ, và sự liên kết giữa người nuôi – doanh nghiệp – nhà nước.

Tương lai của yến sào Việt Nam là rất sáng, nếu chúng ta hành động kịp thời, bài bản và chuyên nghiệp.